فهرست این مطلب [مخفی]
عسل در درمان زخم
بهبود زخم یک فرایند پیچیده است با واسطه های زیست پزشکی و ایمنی شناسی بسیار وابسته به هم، که سلامت و یکپارچگی سلولی بافت آسیب دیده را بازسازی می کند. بهبود زخم های سطحی، پاسخ بهبودی به انواع بسیاری از زخم های ایجاد شده توسط صدمات ناشی از عوامل فیزیکی، جراحی و سوختگی است که منجر به بازسازی و عملکرد سلول های آسیب دیده می شود. روش های مختلفی برای درمان زخم های حاد و مزمن به کار برده شده است، مانند درمان ضد میکروبی، زیرا بیشتر زخم ها قابلیت آلوده شدن به میکروب ها را دارند و درمان آنها دشوار است.با این وجود بسیاری از عوامل ضد عفونی کننده در درمان زخم به دلیل ظهور باکتری های مقاوم به دارو بی اثر واقع شده اند و گزارش های گسترده ای مبنی بر شکست در روش های فعلی درمان زخم ارائه شده اند. به همین دلیل، درمان های جایگزین جستجو شده است، یکی از این روش ها استفاده از عسل به عنوان عامل درمان زخم است. استفاده از عسل اخیرا برای استفاده در بازسازی و درمان زخم در پزشکی شهرت بالینی پیدا کرده است. با این تقاضای بالا، به یک روش تحویل و کاربرد بهتر، همچنین تحقیقاتی که به هدف فعالیت بیولوژیکی آن بپردازد،نیاز است.
درمان زخم با عسل
عسل یک ماده طبیعی ایمن است که موثر در مهار رشد باکتری و درمان گستره وسیعی از انواع زخم ها، از جمله:
- سوختگی ها
- خراش ها
- ابتلا به جوش دیابتی (آبسه پوستی مرتبط با دیابت)
- غده های سرطانی
- جذام
- فیستول ها
- زخم های لگ
- زخم های ترومبوتیک
- زخم های گردن رحمی
- واریسی
- بیماری آمپوتاسیونی
- زخم های شکمی
- زخم های عفونی و جراحی
- نوک پستان های ترک خورده و زخم های در دیوار شکم است.
عسل شامل مجموعه ای از ترکیبات فعال است، شامل فلاوانوئیدها ، اسید فنولیک ، اسید های آلی، آنزیم ها و ویتامین ها، که ممکن است نقشی در بهبود فرایند زخم ایفا کنند.داربست های ترکیبی بافتی اخیراً توجه بسیاری را به خود جلب کرده اند و روش های مختلف تولید دربست های ترکیبی مورد تحقیق قرار گرفته شده اند. برخی از آنها عسل را در بهبود روش درمان آنها استفاده می کنند. بنابراین هدف از این بررسی خلاصه مطالعات اخیر در مورد خواص بهبود زخم عسل است.
اثر عسل در درمان زخم چیست
زخم اختلال در ساختار و عملکرد پوست بیرونی است. پوست بیرونی یا همان لایه بیرونی پوست به عنوان اولین خط دفاعی و محافظت در مقابل آسیب ناشی از یک عامل مکانیکی یا فیزیکی یاد میشود . مکانیسم های متفاوتی میتواند علت ایجاد زخم باشد مانند: اسیب شدید (سایش، نیش ، و/یا فشرده شدن)، عمل جراحی و شرایط فیزیولوژیکی که باعث کاهش عملکرد پوست میشوند (مانند ایسکمی : کاهش خون در یک قسمت از بدن به علت انقباض عروق یا بسته شدن جریان خون در رگها و فشار ). بهبود پیدا کردن زخم یک فرآیند پیچیده است که با واسطه ایمنی شناسی و پاتوفیزیولوژیکی بسیار وابسته به هم ،یکپارچگی سلولی بافت آسیب دیده را بازسازی میکنند .بهبود زخم ، علاوه بر بازسازی عملکرد سلول های آسیب دیده به حضور چندگانه انواع سلول ها و ماتریکس برون سلولی، سیتوکین ها و فاکتور های رشد وابسته است.چهار مرحله متفاوت و همپوشانی که شامل التهاب، تکثیرو بازسازی مجدد و فیبروپلازی بافت در این روند درگیر هستند. به تازگی به علت وجود داشتن باکتریهای مقاوم به دارو، بار زیادی در مدیریت بهبود زخم به وجود آمده است که میتواند با فرآیند ترمیم زخم مداخله کند. به همین دلیل، ترکیبات طبیعی جایگزینی جستجو شدهاند و یکی از این ترکیبات عسل است.
تاریخچه عسل در درمان زخم
استفاده درمانی از عسل در درمان زخمها اول توسط سومری ها شناخته شد و از دوران 2100-2000 پیش از میلاد شناخته شده است . خواص سودمند عسل از زمان باستان شناخته شده است و استفاده درمانی از آن تا زمان ظهور آنتی بیوتیکها مشهور بوده است. ترکیب عسل زنبور عسل و N. sativa نوعی آماده سازی طبیعی نسبتاً ارزان و ایمن است که از زمانهای باستان به مرور زمان برای درمان بیماریهای انسانی استفاده میشود . این ترکیب با مهار اثر سمی N. sativa ویژه هنگام استفاده از عصاره دانه، در درمان زخمهای مزمن و با مساحت سطح بالا، فرآیند بهبود زخم را تقویت میکند. عسل در قانون ابوعلى سينا و مخزنالادويۀ عقيلى قسمت مخزنالادويه/ 606 قانون / 269/2 با تلخيص عسل زدآینده است دهانه رگ را باز می کند ، رطوبت ها را از بین میبرد، رطوبت ها را از ژرفای بدن بیرون می کشد ، لکه های سیاه چهره را حتی اگر کهنه باشد از بین میبرد ، زخم های تازه را به هم آرد و پادذهر افیون خوردگی و نیش حشرات موذی و ...
خواص عسل برای درمان زخم
داده های انتشار یافته نشان میدهد که خواص عسل برای بهبود زخم درفاز التهاب مزمن از طریق مهار آنتی اکسیدان های تولید شده توسط نوتروفیلها تاثیر مثبتی دارد.با ظهور باکتری های مقاوم به دارو، بسیاری از عوامل ضد عفونی کننده در درمان زخم ها بی تاثیر شده اند و بسیاری از شکست ها در روش های فعلی درمان زخم گزارش شده است. به همین دلیل، درمان های جایگزین جستجو گردیده اند، یکی از آنها استفاده از عسل به عنوان عامل درمانی زخم است. استفاده از عسل به تازگی برای استفاده احتمالی برای بهبود زخم و احیا در پزشکی محبوبیت بالینی را به دست آورده است.
مواد تشکیل دهنده عسل درمانی زخم
عسل از شهد گل ها توسط زنبورهای عسل جمع آوری می شود و از گلوکز و فروکتوز تشکیل شده است. با این حال،عسل حتی شامل ویتامین ها، مواد معدنی، اسیدهای آمینه، آنزیم ها، اسیدهای آلی و ترکیبات دیگر است. ترکیب عسل تحت تأثیر تغییرات فصلی و مکان جغرافیایی که شهد در آن جمع آوری شده است تغییر می کند.رطوبت مخلوط شهد کاهش می یابد و خشک می شود،غلظت بیشتری پیدا می کند و عسل غلیظ تولید میشود.عسل طبیعی حدود 82 درصد آب، کربوهیدرات، پروتئین ها، فیتوشیمیکال ها، آنتی اکسیدان ها و مواد معدنی تشکیل می شود. اثبات شده است که تعداد کمی از مواد تشکیل دهنده که ظرفیت بیولوژیکی و پزشکی این ماده را تعیین میکند ممکن است بین انواع مختلف عسل متفاوت باشد. قندهای موجود در عسل به ترتیب شامل:
- فروکتوز (38.2٪)
- گلوکز (31.2٪)
- دی ساکاریدها
- برخی از تری ساکاریدها و اسیدهای ساکارید بالاتر (9٪)
- ساکارز (0.7-1٪)
عسل حاوی طیف گسترده ای از ترکیبات فعال شامل فلاونوید، اسید آلی، اسید فنوالیک، ویتامین ها و آنزیم ها می باشد که ممکن است به بهبود زخم ها کمک کند. همچنین رسوب فیبروبلاست ها و تشکیل کلاژن ممکن است با مقدار زیادی از آمینواسید های موجود در عسل ، ارتقا یابد.
ویژگی های عسل در درمان زخم
ویژگیهای طبیعی عسل و ترکیبات فعال آن برای فرایند بهبود زخم بسیار مهم هستند ( تصویر اول ) .عسل طبیعی یک مایع چسبناک و با خاصیت ویسکوزیته است؛ خاصیت همبستگی ژله ای آن لایهی سطحی را روی زخم ایجاد میکند که ورود باکتریها را مهار میکند و زخم را در برابر خشک شدن محافظت میکند. محتوای بالای قند آن باعث ایجاد شیب اسمزی بیشتری میشود که باعث جذب سیال به طول بافت ساب درمال یا زیر پوستی شده و منبع گلوکز اضافی برای سلول در ناحیه زخمی فراهم میشود . فعالیت آب عسل کمتر از 0.91 است که مانع از رشد باکتری و در نتیجه کنترل بر روی سطح زخم میشود. علاوه بر این فعالیت کم اب عسل کمک میکند تا اکسیژن و مواد مغذی را از بافت عمیق به ناحیه زخم حمل کند. علاوه بر این، pH پایین عسل باعث افزایش اکسیژن رسانی به بافت شده و رادیکالهای آزاد، که منجر به آسیب بافتی میشوند، توسط فلاونوئیدها و اسیدهای آروماتیک از بین میرود.
اثر آنتی باکتریال عسل در درمان زخم
یکی دیگر از ویژگیهایی که فعالیت ضد میکروبی در عسل را فعال میکند، تولید هیدروژن پراکسید روی گلوکز است. برخی از انواع عسل بر این وابسته نیستند و احتمالاً بیشتر بر تغییر pH و اسموزیته برای توان ضد باکتریایی خود تکیه میکنند . عامل منحصربفرد مانیوکا (UMF) در عسل مانیوکا (MH) سطح متیلگلیوکسال (MGO) است که مسئول اثر ضد باکتریایی آن میباشد . با این حال، عسل وابسته به هیدروژن پراکسید، تولید عامل رشد عروقی اندوتلیال (VEGF) را تحریک کرده و محل زخم را استریل میکند. به علاوه، اینورتاز تولید شده توسط زنبورها ، پتانسیل اسمزی عسل را تقویت کرده و ساکارز را به فروکتوز و گلوکز تقسیم میکند. بطور نمونه پانسمان عسل که توسط عسل مانیوکا ساخته شده می توان به محصولات مدی هانی اشاره نمود. دو نوع اصلی عسل که تحقیقاتی درباره آنها انجام شده است عسل MH بدون پراکسیداز و عسل مبتنی بر پراکسیداز هستند، هر دو به دلیل کارایی و اثر بخشی آنها در مدیریت جراحت ها شناخته شده اند. بنابراین، هدف این بررسی خلاصه مطالعات اخیر درباره خواص عسل مبنی بر ترمیم زخم است.
فرایند زنجیروار عسل در درمان زخم
فرایند طبیعی بهبود زخم به صورت یکپارچه شامل یک زنجیره از رویدادهای مرتبط با پروتئینها، پروتئازها، سلولهای خونی، فاکتور رشد و ECM است. این فرآیند شامل چهار مرحله متوالی و همپوشاننده است :هموستازی (عروق خونی برای محدود کردن جریان خون تنگ و منقبض میشوند)، التهاب (کنترل خونریزی و جلوگیری از عفونت)، تکثیر (ساخت بافت جدید تشکیل شده از ECM و کلاژن ) و تغییرشکل (بلوغ) .عدم تعادل در هریک از این مرحله ها ممکن است منجر به القا شدن بیشاز حد بهبود زخم و یا تضعیف روند بهبودی شود . در بیماریها مانند بیماری های عروقی محیطی یا دیابت نوع 2، التهاب بیش از حد ممکن است منجر به کاهش یا تاخیر در فرایند بهبود زخم شود. از طرفی، القای بیش از حد در فرآیند بهبود میتواند ناشی از افزایش بیشازحد در تکثیر باشد که باعث تشکیل جای زخم یا اسکار و یا زخم کلوئیدی باشد. عسل درمانی به علت تحریک بافت جهت کلاژن سازی حتی می تواند جزو دسته پانسمان کلاژن باشد.
خواص عسل در درمان زخم
پتانسیل درمانی عسل به دلیل وجود تعداد زیادی ترکیب و تغییرات در ترکیب انواع مختلف عسل، پیچیده است. این خواص فیزیوشیمیایی خاص دارد که استفاده از آن به عنوان یک عامل درمانی برای مقابله با چند عفونت میکروبی را تسهیل میکند. این خواص عسل همچنین با اثر درمانی زخم، توانایی ضد التهابی، انتی اکسیدان و توان پراکندگی رادیکال ازاد مرتبط است. این عسل یک تنظیم کننده ایمنی با قدرت تقویت سیستم ایمنی است. عسل قابل استفاده در درمان زخم های معده، درماتیت مزمن ، ارتریت یا التهاب مفاصل،درمان زخم بستر، اسهال، تومورها و زخم ها در بیماران دیابتی است؛ همچنین میتواند برای ضدعفونی پوست و تسریع درمان زخم استفاده شود. به علاوه از ویژگی های ضد التهابی و ضد باکتری عسل، بهبود فرآیند بهبود زخم است معمولا بیشتر پانسمان های آغشته به عسل جزودسته پانسمان ضد باکتری است . عسل در درمان انواع مختلف زخم ها موثر است، از جمله:
- زخم های ناشی از اسیب فیزیکی و مکانیکی
- سوختگی
- ورم شدید یا غده سرطانی
- زخم های دیابتی
- زخم پا
- زخم های معده
- فیستول
- بیحسی
- زخم های شکسته شده
- زخم های عفونی
- جراحی شده
- ترک نوک سینه
- زخم های در دیواره شکمی
مواد موجود در عسل درمان زخم
بسیاری از مواد فلاونوئیدی از جمله پینوبانکسین ، کریسین و پینوسمبرین، همچنین ترکیبات دیگری نظیر لوتئولین، کوئرسیتین، متوکسیکامپفرون، ایزوارامنتین، کامپفرون و گالانژین در عسلMH وجود دارند. فلاونوئیدها عسل را با آنتیاکسیدانها و اثرات ضد التهابی ارائه میدهند. کاتکولینها که اعضای گروه فلاونی پلیفنل هستند، اغلب در عسل حضور دارند. کاتکولینها پتانسیل رادیکالهای سوپراکسید و هیدروکسیل را داشته و همچنین رادیکالهای 1،1-دی فنیل 1،3 پیکریل هیدرازیل، رادیکال، نیتریک اکسید، رادیکالهای کربن مرکزی، اکسیژن تک تنظیمی و رادیکالهای آزاد لیپید را نیز جذب میکنند و همچنین با جلوگیری از نیتراسیون تایروزین از کاهش پروکسینیتریت جلوگیری میکنند.
فعالیتهای آنتیمیکروبیال یا ضد میکروبی عسل در زخم
طبق راهنماییهای بین المللی درباره استفاده صحیح از آنتیمیکروبیالها در پزشکی، عسل و سایر درمانهای جایگزین برای درمان زخمهای پوستی در انسانها و حیوانات استفاده شد. اثر ضد باکتریایی عسل در تحقیقات متعددی گزارش شده است . عسل اثرات باکتریوستاتیک و باکتریکشندهای دارد. بسیاری از آنزیمها در یک پاکت داخلی زنبور، که با نام معده شناخته میشود، وجود دارند و به عسل منتقل میشوند.
فعالیت ضد باکتریایی عسل بدون پراکسید با حضور گلیوکسال، دئوکسیگلوکوزولوز و MGO مرتبط است. غلظت MGO در عسل به موقعیت جغرافیایی و نوع عسل وابسته است. با این حال، شناخته شده است که MH بالاترین غلظت MGO را نسبت به سایر انواع عسل دارد. MGO در همه انواع عسل حضور دارد و غلظت آن بین 3 تا 800 میکروگرم در گرم ،متغیر است. بسته به نوع MH. اثربخشی ضد باکتریایی عسل به غلظت MGO وابسته است؛ عسل ممکن است تأثیر ضعیفتر یا قویتری روی طیف باریک یا گسترده ای از باکتری ها، به ویژه سویه های استافیلوکوکوس اورئوس متیسیلین مقاوم به استافیلوکوکوس، انتروکوکی های مقاوم به وانکومایسین و پسودوموناس آئروجینوزا داشته باشد. با این حال، مطالعات نشان داده اند که غلظت بالای MGO برای ایجاد اثر ضد باکتریایی لازم نیست. به عنوان مثال، در یک مطالعه انجام شده توسط گیرما و همکاران (2019) ، MH در دسته UMF با مقدار پایین به طور قابل توجهی فعالیت ضد میکروبی بیشتری نسبت به عسل دسته UMF با مقدار بالاتر در مقابل استافیلوکوکوس اورئوس و E. coli آزمایش شده نشان دادند. MGO با ارزش UMF 10+ کافی است تا اثر ضد باکتریایی را داشته باشد. گزارش شده است که غلظت بالای MGO ممکن است تا زمینهای از طریق خون و متابولیسم گلوکوز خون به آسیب سلولی منجر شود و یا از طریق مسیرهای خارجی دیگر به تخریب سلولی مرگبار منجر شود. عسل بدلیل فرآیند ها ضد باکتری به عنوان یک ماده پرطرفدار در پانسمان ضد باکتری استفاده می شود.
تاثیرات ضد میکروبی عسل نیز در آزمایشات مختلف درون بدنی مورد مطالعه قرار گرفته است که نشان میدهد این ویژگی عسل در کاهش آلودگی باکتریایی ثانویه منطقه زخم و شتاب بخشیدن به فرآیند بهبودی زخم مهم است .
عسل پزشکی (MGH) به عنوان یک درمان زخم مورد توجه قرار میگیرد زیرا دارای طیف وسیعی از اثرات ضدمیکروبی است و هیچ سویه مقاومی شناخته شده ندارد. اثربخشی آن در مقابل باکتری پودوموناس آئروژینوزا و تشکیل بیوفیلم مرتبط با آنها نشان داده شده است. مطالعات نشان داده اند که مکمل های موجود در ترکیبات MGH مانند ویتامین ها (C و E) فعالیت ضدمیکروبی عسل خالص را بهبود میبخشند. افزودن مکمل های دیگر به عسل، بنابراین، میتواند یک رویکرد امیدوارکننده برای بهبود فعالیت ضدمیکروبی عسل باشد.
یک مطالعه دیگر از تأثیرات ضدباکتریایی 57 نوع عسل گلها اهل اسلواکی بر روی باکتریهای پسودوموناس آئروژینوزا و استافیلوکوکوس آورئوس نشان داد که انواع مختلفی از عسل دارای بالاترین توان ضدباکتریایی میباشند. نمونههای عسل گلهای وحشی بیشترین فعالیت ضدباکتریایی را نشان دادند، در حالیکه عسل گلهای کلزا سطح بیشتری از غلظت مهار کننده حداقل داشتند. ارتباط آماری معناداری بین فعالیت ضدباکتریایی عسلها و محتوای آب اکسیژنهای فعال و فشار تورگور وجود داشت. با این حال، هیچ همبستگی بین محتوای گلوکز اکسیداز GOX ارزیابی نشد. نتایج بررسی دیگری در محیط آزمایشگاه نشان داد که عسل با میزان تکمیل کمتر (40٪) موثرتر از 80٪ MH در مقابل گونههای معمولی باکتریهای پوستی ، از جمله متیسیلین مقاوم استاپیلوکوکوس و Pseudomonas میباشد. همچنین، تکمیل کردن عسل ممکن است منجر به بهبود فعالیت ضدمیکروبی آن شود.
فرآیند درمان زخم با عسل
- عامل ضد میکروبی اصلی از طریق آسیب به DNA و اهداف سلولی دیگر عوامل بیماری زا را از بین می برد
- گلوکونولاکتون / گلوکونیک اسید عسل را اسیدی می کند که باعث جلوگیری از رشد عوامل بیماری زا می شود
- با چسبندگی باکتری مداخله می کند و تولیدات برون سلولی مواد پلیمریک را تغییر می دهد
- انحصاری برای عسل لپتوسپرموم به عنوان مثال مانیوکا که تاژک باکتری و فیمبریا را تغییر می دهد
- فشار اسمزی : دسترسی ملکول های آب آزاد را کاهش می دهد و در نهایت باعث کاهش نرخ رشد میکروبی می شود
- ترکیبات فنولی خواص پرواکسیداتیو و H202 تقویت کننده طریق یک مسیر غیر آنزیمی
تاثیر عسل در درمان زخم نکروتیک یا متورم
مقاله Yilmaz و Aygin (2020) بررسی سیستماتیکی را در یک مطالعه کنترل شده تصادفی برای ارزیابی اثربخشی عسل در فرایند درمان زخم انجام دادند. داده های آنها نشان داد که عسل باعث تخلیه سریع اپیتلیال و انقباض زخم در ترمیم زخم می شود و درد ، التهاب و را کاهش می دهد ، از کنترل عفونت مطمئن می شود و زمان ترمیم زخم را کاهش می دهد و هزینه اثربخشی را دارد. نویسندگان این ایده را که عسل پزشکی بهبود زخم ،درمان و کیفیت زندگی بیمار را افزایش می دهد. تمام زخم های درمان شده به سرعت تشکیل بافت ترشحی میدهند و دوباره پوشش اپیتلیال را کامل می کنند. در اثربخشی ابتدایی ، کاهش قابل توجهی در تورم محیطی و التهاب مشاهده شد. تخلیه موثری از بافت نکروتیک مشاهده شد.
مکانیزم های زیربنایی عسل در بهبود زخم ها
فعالیت ضد باکتریایی عسل به خوبی ثبت شده است دستگاه داخلی زنبور که به عنوان شکم شناخته می شود به عنوان مخزنی برای بسیاری از آنزیم ها که به عسل افزوده می شوند، محسوب می شود.
یکی از این آنزیم ها گلوکز اکسیداز است که اکسیداسیون گلوکز را کاتالیز می کند تا اسید گلوکونیک و پراکسید هیدروژن را تشکیل دهد. تولید اسید گلوکونیک باعث کاهش pH می شود و پراکسید هیدروژن باعث افزایش کارایی باکتریایی آن می شود. بنابراین، برای کاهش سطح pH بین 3.5-4، یک سری از حوادث ضروری برای روند تعمیر بافت صورت می گیرد: کاهش فعالیت پروتئاز در محل زخم، افزایش انتشار اکسیژن از هموگلوبین و تحریک فیبروبلاست و فعالیت ماکروفاژ. علاوه بر این، تولید پراکسید هیدروژن باعث تحریک VEGF می شود و زخم را از بین می برد (تصویر زیر ) . یکی دیگر از آنزیم های مهم تولید شده توسط honeybee، این Invertase است که عسل را با پتانسیل اسمزی قوی تر توسط هیدرولیز کردن ساکارز به فروکتوز و گلوکز فراهم می کند. مایعات در زخم از بافت های آسیب دیده خارج می شوند، که منجر به خشک شدن بافت های سلولی و مرگ باکتریایی می شود.
به طور قابل توجهی، ترکیبات فنلی، اسیدهای ارگانیک، ویتامین ها و فلاونوئیدها فعالیت های آنتی اکسیدانی را افزایش می دهند و اثر ضد میکروبی عسل را افزایش می دهند. فلاونوئیدها رادیکال های آزاد تولید شده توسط پراکسید هیدروژن را خنثی می کنند. علاوه بر این، اثرات ایمنی بدنی عسل بهبود زخم را افزایش می دهد و مواد تشکیل دهنده های مختلف در عسل به خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی آن کمک می کند. علاوه بر این، غلظت بالای مواد مغذی، اپیتلیالیزاسیون و آنژیوژنز را ترویج می دهد. منبع مهمی از مواد مغذی برای بافت ها از حضور کربوهیدرات ها، به ویژه گلوکز و فروکتوز، با مالتوز، ساکارز و ایزومالتوز در مقادیر کوچکتر، مشتق شده است. کربوهیدرات ها حدود 80 درصد از اجزای عسل را نشان می دهند. انواع خاصی از عسل، اثربخشی ضد باکتری خود را عمدتا توسط Bee Defensin-1 و آنزیم گلوکز اکسیداز اعمال می کنند. آنزیم دوم شکر عسل را به اسید گلوکونیک تغییر می دهد و 3٪ از پراکسید هیدروژن، تحمل شده توسط بافت ها و موثر بر روی باکتری ها.
نتیجه گیری عسل در درمان زخم
عسل پزشکی یک عامل درمان زخم بسیار قابل اعتماد است زیرا دارای طیف گستردهای از اثر ضد میکروبی است که بدون پاتوژن های مقاوم شناخته شده است. ثابت شده که این ماده در مقابل سویههای بالینی باکتریایی وقارچی و تشکیلات بیوفیلم های مرتبط با آنان به شکل وابسته به دوز، موثر است. استفاده از MGH ایمن و با ارزش اقتصادی بالاست، به خصوص در درمان انواع مختلف زخمها. بنابراین عسل پزشکی به عنوان یک جایگزین بالقوه برای آنتیبیوتیکها یا همراه درمانی در درمان زخمهای محلی عفونی باید مد نظر قرار گیرد.یک سیستم تحویل بهبود یافته و ساختار به منظور بهبود زخم میتواند روند درمان را به شدت افزایش دهد و به نتایج بهتر منتهی شود.
منابع
The Evidence Supporting the Use of Honey as a Wound Dressing
Antibacterial Activity of Different Blossom Honeys: New Findings
Immunomodulatory and therapeutic properties of the Nigella sativa L. seed