اغلب ما انواع مختلف زخم ها را در زندگی روزانه خود تجربه کرده‌ایم. بسیاری از زخمهای جزئی منجر به آسیب در سلول‌های پوست میشود که باعث از دست دادن عملکرد آن ها میشود و درمان ساده و زمان برای بهبود آنها نیاز است. بیشتر زخم های رایج سطحی هستند و محدود به لایه های خارجی پوست میشود. بعضی از آنها عمیق تر هستند و ممکن است به بافت های زیرین آسیب بزند. زخم ها براساس علت، عمق و محل زخم دسته بندی میشوند.
فهرست مطالب
انواع و علل زخمها
زخم ها براساس زمان درمان می توانند به صورت مزمن یا حاد دسته بندی شوند. زخم حاد بدون عوارض بوده ودر یک زمان مشخص درمان میشود. زخم های مزمن زمان بیشتری برای درمان نیاز دارند و ممکن است با عوارضی همراه باشند.
- زخم حاد
- زخم مزمن
زخم های حاد
زخم هایی كه مدت زمان ترمیم آنها بین ٣ تا ٢١ روز است زخم های حاد میگویند . اگر ترمیم آنها بیشتر از این زمان به طول انجامد زخمهای مزمن نامیده میشوند .
مثال هایی از زخمهای حاد : زخمهای سوختگی ، جراحی ، ارتوپدی ، بریدگی و …
زخم های مزمن
زخمهای مزمن مدت زمان ترمیمشان از ٢١ روز تا چندین سال ممکن است طول بکشد . مثال زخم های مزمن بسیارقابل بحث و زیاد است . زخم های حاد را میتوان با یك بخیه یا پانسمان مناسب ترمیم کرد اما زخم های مزمن بیمار را مستاصل و در جست و جوی درمانگر میكند .
زخم های مزمن فشاری
متداول ترین نوع زخم های مزمن هستند که به آنها زخم بستر نیز میگویند كه در اثر بی تحركی ، تغذیه نا مناسب ، نیروهای مكانیكی شامل سایش و كشش، رطوبت ، كهولت سن و بی اختیاری ادراری به وجود می آیند . در صورتی که دچار چنین زخمی شده اید جهت درمان میتوانید به صفحه درمان زخم بستر مراجعه فرمایید.
زخم های مزمن دیابتی
سومین علت فوت در ایران دیابت است و جزو مهم ترین زخمها است كه نیاز به مراقبت تخصصی ویژه دارد . زخم های دیابتی به دو گروه ایسكمی یا نروایسكمیك و نروپاتی دسته بندی میشوند
زخم های مزمن عروقی
این نوع زخمها به دلیل اختلالات خونرسانی در اندامها به وجود می آید كه به دو نوع : زخم های شریانی كه علت آن اختلال در سرخ رگ ها می باشد وزخم های وریدی كه علت آن ناهماهنگی در سیاهرگها میباشد دسته بندی میشوند
زخم های مزمن جراحی
زخم های جراحی كه در مدت ٢١ روز بهبود پیدا نکردند و بخیه ها دهیسنس شده یعنی محل بخیه باز و عفونی شده است، دردسته بندی جزو زخم های مزمن قرار میگیرند و آنها را مانند زخم های مزمن درمان میكنیم . زخم های جراحی كه معمولا دچار مزمن شدن و عفونت میشوند معمولا زخمهای ارتوپدی و شكمی هستند .
زخم های مزمن سوختگی
این نوع زخمها در گروه مزمن دسته بندی شدند بخاطرنوع علت و وسعت زخم و مانند زخم های مزمن درمان میشود، زیرا زخم های سوختگی را نمیتوان پانسمان سنتی روی آن گذاشت و نمیتوان بخیه كرد و باید با روشهای مرطوب و با مراقبت ویژه تری تحت درمان قرار بگیرند . در مورد سوختگی های درجه ٢ عمقی به بالا هم كه اعمال جراحی برروی بیمار صورت می گیرد
زخم ها می توانند باز یا بسته باشند. زخم های باز، زخم هایی هستند که بافت های زیرین در آن ها قابل رویت است و تا سطح خارجی پوست ادامه پیدا کرده‌اند. در زخم های بسته، بافت های زیرین قابل رویت نمی‌باشند.
طبقه بندی دیگردر نظر گرفته شده برای زخم براساس تمیز یا آلوده بودن زخم است. در زخم های تمیز، هیچ‌گونه مواد خارجی بر روی زخم نمی‌باشد درصورتی که زخم های آلوده یا عفونی زخم هایی هستند که دارای باکتری، مواد خارجی و یا قارچی آلوده هستند.
زخم باز
زخم های باز می توانند به روش های مختلفی آشکار شوند .
زخم ها به طور کلی میتوانند داخلی یا خارجی باشند. زخمهای داخلی ناشی از اختلال در عملکرد سیستم ایمنی ، عصبی و یا کاهش میزان خون، اکسیژن و مواد مغذی در آن ناحیه است. زخم های خارجی معمولا به علت نفوذ و یا ضربه های غیر نفوذی و سایر موارد دیگر است که در زیر مواردی از آنها آورده شده‌است:
زخم های غیرنفوذی
این زخمها معمولا به علت آسیب های خفیف یا اصطکاک با سطوح دیگر میباشد. زخم باعث بریدگی پوست نمی‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سایش
- پارگی
- خون‌‌مردگی
- ضربه مغزی
زخم های نفوذی
این زخم ها در نتیجه آسیب دیدگی است که از طریق بریدگی کامل پوست و رسیدن به بافت و اندام های زیرین ایجاد میشود و شامل موارد زیر است:
- زخم با چاقو و وسایل نوک تیز
- بریدگی در پوست
- زخم های جراحی
- زخم های ناشی از گلوله
زخم سایشی غیرنفوذی
زخم ناشی از خراشیدگی است که در اثر از بین رفتن قسمتی از لایه بیرونی پوست در نتیجه مالش پوست بر روی سطح سخت (ریگ ها، سطوح دندانه دار، آسفالت و غیره) ایجاد می شود.
خونریزی مویرگی در ناحیه آسیب دیده،مشاهده می شود.بخاطر اینکه ناحیه ای که انتهای عصب در آن به پایان می رسد تحت تأثیر قرار می گیرد این نوع زخم دردناک است
زخم بریدگی نفوذی
به زخمی که در اثر یک جسم نوک تیز مانند شیشه، چاقو، چاقوی جیبی و غیره ایجاد می شود زخم بریدگی میگویند. جسم تیز می تواند سبب زخم صاف یا قطعه قطعه شود.
برش ها میتوانند سطحی یا عمیق باشند. در بریدگی های عمیق، میتوانند بافت هایی مانند عروق ، اعصاب و ماهیچه ها آسیب ببینند
زخم له شدگی غیرنفوذی
در اثر حوادث رانندگی، قرار گرفتن در زیر آوار، برخورد با سنگ، افتادن وزن بر روی بدن، چوب، مشت و گیر کردن زخم ایجاد میشود که به آن زخم له شدگی میگویند. لبه های زخم کبود میشود. در مقایسه با زخم های بریدگی خطر خونریزی کمتری دارد. به دلیل شدت بالای آسیب به اندام های داخلی زندگی را می تواند به خطر بیندازد
زخم خلیدگی نفوذی
به زخم هایی که با چاقو، سیخ، شیشه شکسته، گلوله و ابزار نافذ ایجاد می شود زخم های خلیدگی میگویند. عمق و عرض سطح زخم بستگی به طول و شکل جسم نافذ دارد. این زخم ها معمولا عرض سطحی کم تر و عمق بیشتری دارد. امکان دارد خونریزی دیده نشود، اما اگر اندام های داخلی ، عروق بزرگ و بافتها در اثر فرو رفتن شی آسیب ببینند، ممکن است خونریزی جدی اتفاق افتد. بنابراین، در صدمات خلیدگی میتواند عواقب تهدید کننده زندگی رخ دهد .
زخم تکه تکه شده
زخم‌هایی که بر اثر جدا شدن بخشی یا تمام پوست یا بافت های زیر جلدی ایجاد می شوند را زخم های تکه ای میگویند. ممکن است در حین تصادف با ماشین، در خانه، موتورسیکلت و کار با ابزارهای کوچک تعمیر صدمات جزئی رخ دهد. این نوع زخم ها بصورت معمول در سر، بازو، دست، ساق پا و پا دیده می شود.
بافت ها معمولاً از نواحی تشریحی خود جدا می شوند و همین امر سبب خونریزی زیادی میشود.
زخم عفونی
زخم هایی که احتمال آلودگی میکروارگانیسم‌ها زیاد است را زخم های عفونی مینامند. زخم هایی که خطر عفونت بالایی دارند شامل موارد زیر میشود:
- زخم های ناشی از اسلحه
- زخم هایی با لبه های ناهموار
- زخم های محل بخیه های جراحی
- زخم هایی که در آن بافت های بسیار کثیف و عمیق مثل رگ ها، ماهیچه ها، اعصاب و غیره آسیب دیده اند
- زخم هایی که در اثر نیش موجوداتی مانند حشرات، مارها و گاز سگ ها ایجاد می شود
درجات زخم
زخمها از نظر عمق و در گیر کردن لایه های پوست و بافتها به چهار درجه اساسی تقسیم بندی می گردند:
زخم درجه یک
این مرحله با قرمزی پوست معلوم میشود،زخم سطحی است و پوست سالم است .درشروع زخم مانند یک آفتاب سوختگی ضعیف است.
این نوع زخم با مراقبت به سرعت درمان میشود،عوامل مهمی که در زخم درجه یک باید مورد به آن توجه شودعلت به وجود آمدن زخم است تا از وخیم تر شدن زخم جلوگیری شود.عوامل زمینه ای و جسمی و…. بر به وجود آمدن این نوع زخمها اثر دارد.بروز دوباره زخم درجه یک خود یک هشدار است. در این زخم معمولا اپیدرم قرمز شده یا تا حدی خیلی کم از بین می رود.
زخم درجه دو
علائم این مرحله تاول های سطحی ترکیده یا سالم است و تنها قسمتی از لایه های پوست آسیب دیده است اپیدرم و درم ،در این نوع زخمها میتوان با توجهات سریع مانع از بروز مشکل های بعدی شد
زخم درجه سه
در این مرحله تمامی لایه های پوست درگیر زخم میشود.این نوع زخمها محل مناسبی برای ایجاد عفونت هستند،هیدراتاسیون اهمیت بسیار زیادی در این نوع زخم دارد.در این درجه از زخم برای جلوگیری ازعفونت حاد مراقبت الزامیست،چون اگر رها شود پیشرفته و وسیع میشود و زندگی بیمار را تهدید میکند
زخم درجه چهار
در این درجه از زخم از پوست تا عضلات زیرین , استخوان ها و تاندنها را درگیر میکند و زخم وسیعی را به وجود می آورد، مراقبت از این زخم اهمیت فراوانی دارد زیرا عمق زخم بیش از قطر آن است.این نوع زخم میتواند یک عفونت تهدید کننده به شمار آید و بسیار خطرناک است ،مخصوصا اگر به سرعت معالجه نشود. هیدراتاسیون و تغذیه مناسب اهمیت بالایی دارد
در این نوع زخم حتما باید از یک درمانگر ماهر زخم کمک گرفت تا سریعا سیر درمان طی شود
سایر زخم ها شامل
- زخم های حرارتی
- زخم های شیمیایی
- نیش‌زدگی
- زخم های الکتریکی
علائم و نشانه‌ها انواع زخم
علائم و نشانه ها بستگی به محل زخم، عمق و عامل ایجاد کننده دارد. به طور کلی، زخم ها با درد، قرمزی، تورم، خونریزی و از دست دادن یا آسیب رساندن به ناحیه زخم همراه هستند. علائم ممکن است شامل تب، تعرق ناشی از خستگی و گرما، به ویژه در موارد عفونی باشد.
عوارض جانبی زخم ها
شایع ترین عوارض زخم عبارتند از:
- عفونت
- التهاب
- جای زخم
- از دست دادن عملکرد
درجه بندی زخم های فشاری و انواع آنها
زخم های فشاری بر اساس سطح آسیب بافتی در چهار مرحله پیشرفت میکنند. تشخیص این مراحل به پزشکان کمک می کند تا بهترین دوره درمانی را برای درمان سریع انتخاب کنند. اگر خیلی زود آگاه شود و درمان درستی انتخاب شود ، این زخم ها در عرض چند روز التیام می یابند درصورتی که درگیر زخم هستید میتوانید از بخش مشاوره زخم طب باکس از ما کمک بخواهید. درصورتی که زخم فشاری زخم بستر دارید میتوانید مطلب درمان زخم بستر ما را مطالعه کنید تا نکات بسیار مهمی که در آن گفته شده رو رعایت کنید.
زخم فشاری درجه 1
مرحله اول ضعیف ترین مرحله است که سبب تغییر رنگ لایه بالایی پوست شما می شود که بصورت معمول به رنگ قرمز است. در این مرحله ، زخم هنوز بسته است ، اما ممکن است میزان آسیب در بافت های عمیق تر بیشتراز قسمت بالای پوست باشد. ممکن است در سطح هیچ گونه شکستگی یا پارگی وجود نداشته باشد اما ناحیه آسیب دیده در لمس شدن دردناک باشد. همچنین ممکن است دچار احساس سوزش یا خارش ضعیف شوید.
ممکن است متوجه قرمزی ناحیه شوید که با ایجاد فشار بر روی پوست ، رنگ پریدگی در ناحیه مشاهده نمی شود. که نشان دهنده این است که زخم در حال شکل گیری است و خونرسانی به ناحیه کاهش پیدا کرده . درجه حرارت و رنگ بافت این زخم با بافتهای طبیعی اطراف آن متفاوت خواهد بود
زخم فشاری درجه 2
در مرحله دوم ، به احتمال زیاد بخاطر زخم درد زیادی را حس میکنید. در منطقه زخم برخی از لایه های زیر آسیب دیده یا حتی شکسته شده است. تاخیر معمولاً باعث به وجود آمدن زخم کم عمق و باز می شود و ممکن است ترشحات ناچیز باشند و حتی شما متوجه ترشحات آن نشوید.
در مرحله 2 امکان دارد زخم به صورت یک تاول پر از سرم بصورت مایع شفاف تا مایل به زرد باشد یا حتی نداشته باشد که ممکن است تاول ترکیده باشد .پوست نواحی اطراف زخم ممکن است متورم یا قرمز باشد. که نشان میدهد بافت آسیب دیده یا دچار مرگ شده است
زخم فشاری درجه 3
زخم هایی که به مرحله سوم رسیده اند ، دو قسمت لایه بالایی پوست و بافت چربی زیر شکسته شده است. در این مرحله ممکن است زخم شبیه دهانه باشد. همچنین ممکن است دارای بوی بدی نیز باشد.
در این مرحله ، علائم عفونت شامل:
• قرمزی
• چرک
•بوی بد
• ترشحات بد شکل و بد بو
زخم فشاری درجه 4
- زخم های مرحله 4 بسیار جدی هستند. این زخم ها به بافت های عمیق مثل ماهیچه ها ، تاندون ها و رباط ها نفوذ میکند. در موارد حادتر ، می توانند حتی تا غضروف یا استخوان کشیده شوند.احتمال عفونت در این مرحله زیاد است.
- این زخم ها بسیار دردناک است. بافت مرده پوست ، ترشحات ، ماهیچه ها و حتی گاهی استخوان قابل رویت است. ممکن است پوست سیاه شود وعلائم معمول عفونت از خود بروز دهد . احتمال دارد ماده ای سفت و تیره به نام eschar به معنای بافت زخم مرده سفت شده در زخم مشاهده شود.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
همه انسان ها در معرض خطر ابتلا به زخم هستند، اما خطر در کودکان، سالمندان، افراد مشکوک، افرادی که معتاد به مواد مخدر هستند یا افرادی که دارای بیماری روانی یا معلولیت هستند بالاتر است. افرادی که در یک محیط خطرناک زندگی می کنند یا مشاغل خطرناک دارند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای زخم باشند. بیماران مبتلا به بیماری مزمن و یا سیستم ایمنی ضعیف در معرض بیشترین خطر ابتلا به زخم هستند.
درمان زخم
درمان زخم برای هر نوع زخم متفاوت است. با این حال، در تمام زخمها، درمان باید شامل موارد زیر باشد:
پاک کردن منظم زخم برای پاک کردن هرگونه مواد خارجی ضروری است. درصورت امکان زخم باید با صابون شسته شود. بعضی از زخم ها را باید با سرنگ تمیز کرد در صورتی در بعضی از زخم ها، بافت های مرده و مواد خارجی باید جراحی درمان شود.
درمان زخم همچنین باید شامل مراقبت ها و پانسمان زخم های مناسب باشد و از آنتی بیوتیک استفاده شود. انجام تمام مراحل درمان زخم از ایجاد عفونت جلوگیری میکند. از داروهای ضدالتهاب و مسکن ها هم میتوان برای تسکین درد آنها استفاده کرد.
جلوگیری از زخم ها
بهترین روش برای جلوگیری از زخم، پیروی از اقدامات ایمنی بهینه در تمام شرایط و توجه بیشتر به خطرات موجود در محیط است. هنگام برخورد با اشیاء تیز، مواد خورنده یا گرم، همیشه احتیاط لازم را انجام دهید.
